In het Centre Céramique in Maastricht opende de Maand van de Geschiedenis in Limburg. De bijeenkomst werd georganiseerd door het Geschiedenisplatform Limburg, een samenwerking van het Centre Céramique, Limburgs Museum, Limburgs Geschied- en Oudkundig Genootschap, Regionaal Historisch Centrum Limburg en het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg.
Deze zomer vierde ik mijn vakantie in Moresnet, België. Ik kwam er tijdens mijn vakantie achter dat Neutraal Moresnet had bestaan, maar ik had er geen twee gedachten aan gewijd – ook een historicus wil af en toe vrij zijn van de geschiedenis. Dat je aan de geschiedenis nooit ontkomt ontdekte ik op 1 oktober: Philip Dröge zou mij en de andere aanwezigen alsnog vertellen over dit gebied, naar aanleiding van zijn in februari 2016 verschenen boek “Moresnet - opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje”, waarmee hij ook is genomineerd voor de Libris Geschiedenisprijs.
Foto Jan Swienink
Neutraal Moresnet lijkt een sprookje: “er was eens een landje dat niemand meer kent. Zonder koning, maar met een burgemeester en één veldwachter op 4000 man.” Een prachtige synopsis voor een boek, vond ook Philip Dröge. Aanvankelijk was hij bang dat de Moresnetters zouden zeggen ‘wie ben jij, en wat kom jij hier doen?’ Maar, zo bleek, ze waren juist blij dat het boek door een buitenstaander geschreven zou worden, want “de Duitstaligen lezen het niet als het Frans is, en de Franstaligen lezen het niet als het Duits is.”
Dröge trakteert het publiek tijdens zijn lezing op smeuïge anekdotes over “het Sodom en Gomorra aan de andere kant van de Vaalserberg”, maar vertelt ook over het saamhorigheidsgevoel in het gebied. De inwoners van Moresnet zijn blij met het boek: “het heeft hun trots terug gegeven, omdat ik het gevoel van eenheid en samen iets opbouwen laat zien. Naast het Sodom en Gomorra dat Neutraal Moresnet was, en waar ze zich volgens mij voor schamen, was het ook een uniek project en dat is deel van hun identiteit.” Dröge had de dag hiervoor nog een bedankje gekregen: sinds het verschijnen van zijn boek is het toerisme met zo’n 400% gestegen.
Foto Jan Swienink
Neutraal Moresnet laat zien hoe invloedrijk grenzen zijn. Het ontstond door een fout in de verdragstekst van het Congres van Wenen: de Nederlandse oostgrens en de Pruisische westgrens overlapten elkaar. Het driehoekje in het midden kon niet zomaar verdeeld worden. Er zat zink in de grond, en beide mogendheden hadden veel liever dat de ander het niet had, dan dat zij het zelf wel hadden. Het gebied werd neutraal verklaard. Toen na afloop van de Eerste Wereldoorlog de grenzen opnieuw worden getekend, wordt Neutraal Moresnet geruisloos onderdeel van België.
Foto Jan Swienink
Het motto van de Maand van de Geschiedenis is ontdek gisteren, begrijp vandaag. Volgens Philip Dröge kan een neutraal gebied ook nu nog ontstaan. “Het is een aantal keer gebeurd dat Moresnet na een oorlog als modus operandi werd voorgesteld voor gebieden die je niet wilt verdelen, om de angel eruit te halen. Het is een manier om tijd te kopen om problemen op te lossen. We hebben geen gebrek aan conflicten, dus een neutraal gebied is nog steeds een optie.”
Columnwedstrijd
Over de veranderende grenzen rond de Eerste Wereldoorlog sprak ook Alex de Swarte in zijn column, één van de drie beste inzendingen op de columnwedstrijd. Het Geschiedenisplatform Limburg had deze samen met dagblad De Limburger uitgeschreven. Inzenders werden gevraagd om in 500 woorden iets te zeggen over het thema Grenzen. Loek van de Weijer, wegens vakantie afwezig, schreef zijn column over de Nieuwstraat in Kerkrade, die in zowel Duitsland als Nederland ligt. De column werd door juryvoorzitter Wiel Kusters voorgedragen in het Kerkraads. Dat was jammer voor iedereen die dat niet verstond, maakte ik op uit het gelach van het publiek. Winnaar van de juryprijs was Rikie Gorissen, met een column over ‘Burcht Europa’, vanwege de mooie verbinding tussen het persoonlijke en politieke. De columns zijn terug te lezen in De Limburger van 3 oktober.
Foto Jan Swienink
Foto Jan Swienink
Foto Jan Swienink
De bijeenkomst in het Centre Céramique was een mooie eerste samenwerking voor deze instellingen, die daarmee over hun eigen grenzen heen hebben kunnen kijken. De Maand van de Geschiedenis is geopend, we hopen jullie de komende maand op veel plekken tegen te komen.
