Dag van de Rotterdamse Geschiedenis <foto: Jan Swienink>
Reizende Reporters Kayleigh Goudsmit (verslaggever) en Jan Swienink (fotograaf).
Een belangrijke grens in Rotterdam is de Maas. Hij deelt Rotterdam op in een ‘beter bedeeld’ Noord en een ‘relatief arm’ Zuid. Klopt dat beeld? En hoe zit het met de geschiedenis van Noord en Zuid? De Rotterdamse ‘sprong voorwaarts’ (wereldhaven) begon - na de aanleg van de Nieuwe Waterweg (1872) - op Zuid! Zonder Zuid geen Noord. Museum Rotterdam, Stadsarchief Rotterdam, Verhalenhuis Belvedère en Rotterdam Festivals slaan de handen ineen voor een bijzondere kijk op een bijzonder verleden: dat van Zuid.
Op de tandem door Rotterdam – ik heb er zin in! We verzamelen aan de Noordkant van de Erasmusbrug. De tandems staan klaar, de deelnemers kunnen niet wachten. Ik, niet-Rotterdammer, vraag de deelnemers naar het wij-zij gevoel. Een van hen vertelt dat ze vroeger in Noord woonde, en dat ze dan soms wel een ritje met de auto door de Maastunnel maakten, maar meteen bij het Maastunnelplein weer rechtsomkeert maakten naar Noord. “Het wij-zij gevoel bestaat nog steeds, maar er hangt voor mij geen vooroordeel meer aan.”
Op de tandem de brug over <foto: Jan Swienink>
Eén van de deelnemers heeft al twintig jaar niet gefietst, maar is vastbesloten mee te doen aan de tandemtocht. De eerste meters zijn onwennig maar het is vooral heel erg léuk om op een tandem te fietsen. Onderaan de Erasmusbrug wacht fotograaf Joop Reijngoud ons op voor de groepsfoto. Hij dirigeert iedereen naar de goede plek: “Jij met die snor!”, “Jij met dat petje!” (we hebben allemaal een petje). Na het fotomoment fietsen we langs Hotel New York over de Hoerenloper naar Verhalenhuis Belvedère. Tijdens het fietsen komen de verhalen vanzelf los: “ik ben zelf ook een keer vanuit Hotel New York vertrokken, dat was heel emotioneel.”
Op de foto met Joop Reijngoud <foto: Jan Swienink>
We zitten net aan de koffie in Verhalenhuis Belvedere als het begint te regenen. Het is echt herfstweer: dikke druppels en hagel. Voorlopig zitten we hier goed, met koffie en thee en heerlijke broodjes falafel en köfte van kokkin Randa uit Egypte. Zij woont sinds 2004 in Rotterdam en komt oorspronkelijk uit Alexandrië, ook een havenstad. “Daarom voel ik mij hier makkelijk thuis.”
In verhalenhuis Belvedère <foto: Jan Swienink>
Het publiek is jong en oud, man en vrouw, geboren Rotterdammer en later hierheen verhuisd. De organisatie, een feestcommissie van erfgoedinstellingen, heeft hiermee haar doel bereikt: buiten de instelling een nieuw publiek bereiken. Ze laten de geschiedenis van Rotterdam op een andere manier zien, aan mensen die elkaar anders niet ontmoet hadden.
René Spork (stadsarchief Rotterdam) en Jacques Burger (Museum Rotterdam) praten ons in sneltreinvaart bij over de geschiedenis van Rotterdam Zuid. Van de afdamming in 1270, de landverhuizers in 1834, de Belgen in de Eerste Wereldoorlog, Kruimeltje, het Feyenoord stadion dat in die tijd een monument was (“en nog steeds!”) tot het bombardement, de wederopbouw en stadsvernieuwing en de Erasmusbrug.
Mijn tafelgenoot vertelt dat er vanuit de gemeente heel erg wordt geprobeerd om één Rotterdam te maken. “Maar is dat nodig?” vraagt hij zich af. Verbinding is goed, met de Erasmusbrug is er uitwisseling gekomen. Maar het is niet nodig om één Rotterdamse identiteit te krijgen. Zelf is hij geboren op Zuid, heeft vervolgens door het hele land gewoond en is nu teruggekeerd in Rotterdam. “Het voelde als thuiskomen.”
Kayleigh Goudsmit <foto: Jan Swienink>
Ietwat morrend verlaten we Verhalenhuis Belvedere voor de volgende tandemtocht, dit keer door de stromende regen. Onze groep vertrok naar Wandschappen in Charlois. Wandschappen is het atelier van Ivo van den Baar en Nicole Driessens. Charlois is een doorgangswijk, veel mensen in de wijk blijven niet en laten bergen huisraad achter. Je ziet aan de planten of mensen zich thuisvoelen en blijven – of dat ze uit het raam geflikkerd worden en de mensen weg gaan. Van den Baar en Driessens hebben zich hierdoor laten inspireren en maken planten van vilt – van heel klein tot 2.5 meter hoog.
Andere groepen gingen naar een museumwoning in Vreewijk, de Maassilo (“op zondagmiddag is daar altijd een gospeldienst, gisteravond was er nog een clubfeest – het rook nog naar bier!”), Wijkwaardenhuis/ wijkkeuken (Het Gemaal) & Kocatepe Moskee (“de reden dat we wat later terug waren, is dat we nog even een kopje thee moesten drinken”) en het Balkon aan de Maas.
De organisatie mag tevreden zijn. Na afloop van het programma bleef het grootste deel van de groep zitten met een biertje en taart. Er was een groepsgevoel gecreëerd. Deze middag heeft Noord, Zuid, en niet-Rotterdammers verbonden. En dat ondanks – of dankzij? – de regen.
Wandschappen in Charlois <foto: Jan Swienink>
Bekijk het complete programma in Rotterdam.
Bekijk alle foto's op Flickr.