Luister hier de gesproken versie van deze column terug.
"Het reisje hiernaartoe was voor mij een sentimental journey. Al als jongen van elf fietste ik vanuit mijn nabijgelegen geboortedorp hierheen, nieuwsgierig als ik was naar de schatten van het Nederlands Openluchtmuseum. Maar kinderen van twaalf jaar en jonger kregen alleen toegang onder begeleiding van een volwassene. Dus wachtte ik bij de poort tot ik een echtpaar zag naderen, dat mij vriendelijk toescheen. Dan drukte ik hen mijn entreegeld in de hand, vroeg of ze mij voorbij de kassa wilden loodsen en eenmaal binnen ging ik er vandoor.
In mijn eentje beleefde ik dan de geschiedenis tussen de met wilgentenen gevlochten wanden van het Twents Los Hoes, stal en woonhuis ineen, en vooral in de plaggenhut, het half in de grond verzonken onderkomen van turfstekers, die er niet lang geleden gewoond hadden. Ik droomde dat ik er zelf woonde, met Rita op wie ik verliefd was, bij een knappend vuur in dat gezellige hutje.
Toen ik er decennia later weer kwam zag ik dat inmiddels ook een gebouwtje van het Groene Kruis in de collectie is opgenomen, met een echte wijkverpleegster op een degelijk damesrijwiel, een voorziening die in mijn jeugd nog tot de dagelijkse werkelijkheid hoorde. Je had het witgele kruis voor de roomsen, het oranjeblauwe kruis voor de gereformeerden en bij het Groene Kruis voor de ‘algemenen’ haalde ik houten blokken om het bed te verhogen waarin mijn vader lag toen hij aan longkanker leed en thuis verpleegd werd.
Er kan nog veel meer in het Openluchtmuseum! Toen ik in 1965 als journalist begon bij het Algemeen Handelsblad tikte ik mijn eerste artikel op kopijpapier dat dan als een rolletje in een koker werd gedaan, waarna het met grote kracht via buizen door het hele gebouw naar de zetterij werd geblazen: het wonder van de buizenpost. Bestaat allang niet meer, evenmin als de zetterij. Beide zijn het waard opgenomen te worden in het Openluchtmuseum.
Evenals het nog grotere wonder van de fax: je schoof een tekst in een apparaat, draaide een telefoonnummer van iemand elders in het land en even later kwam uit diens apparaat dezelfde tekst te voorschijn. Tegen de opmars van e-mail heeft de fax het nog minder lang volgehouden dan de buizenpost. Een jaar of twintig? Wie heeft nog een fax? Meldt u bij het Openluchtmuseum.
Waar bleef de putjesschepper waar ik zo bang voor was omdat hij de putlucht met een vurige knal uit zijn tank liet ontsnappen? De praatpaal langs de snelwegen? Overtollig geworden door het mobieltje. Waar bleven optochten van stakers zonder kleurige hesjes maar met stenen in de hand? Waar bleef De Waarheid, communistisch dagblad, ooit het grootste van Nederland? Opinieweekbladen die je op woensdag uit de kiosk grist om mee te kunnen praten? Waar blijft de telefooncel? Alles in het Openluchtmuseum graag!
Zouden alle oude mensen denken dat de wereld sneller verandert naarmate zij meer aan de zijlijn staan? Facebook en WhatsAppen op de iPhone heb ik nog gehaald, maar bij Twitter en Instagram ben ik afgehaakt, en mijn kleindochter zegt steeds dat ik Instagram verkeerd uitspreek. Ik denk vaak inderdaad dat de veranderingen zich tijdens mijn leven in een eenparig versnelde beweging voltrokken, zo gauw dat geen Openluchtmuseum ze zou kunnen behappen.
En nu ga ik weer naar de plaggenhut."
