deBuren vroeg achttien jonge schrijvers uit Vlaanderen en Nederland om eeuwenoude artefacten uit de tentoonstelling 80 jaar oorlog in het Rijksmuseum een stem te geven.
Gillis Mostaert, Allegorische voorstelling van het geduld: Patientia te midden van gewelddadige scènes, 1583/ Museum Plantin-Moretus (collectie Prentenkabinet), Antwerpen - UNESCO Werelderfgoed
Hé, jij daar. Blijf even staan. Kijk eens op van je telefoon en zie hoe ik hier hang, gesperd tussen hemel en hel, aan een museummuur. Probeer het je eens voor te stellen, tachtig jaar – vandaag is dat een heel mensenleven – aan moord en plundering, gevecht en vlucht. Maar vooral: tachtig jaar aan onzekerheid. Want dat is uiteindelijk wat elke oorlog is. Een onbeslechte strijd, het kan nog alle kanten op.
Terwijl jij je probeert voor te stellen hoe het in mijn tijd geweest moet zijn, vraag ik me hetzelfde af over de jouwe. Vaak verbaas ik me over hoe vlug alles tegenwoordig gaat. Zelfs in een museum, waar de tijd stil zou moeten staan, hebben bezoekers haast. Vinden ze het hier niet interessant genoeg, dan zijn ze snel weer weg, naar een zaal met een onbetwist meesterwerk, om te vechten om de beste selfieplek. Tijd verspillen is niet meer nodig, als je alles instant krijgen kunt.
Want in jouw broekzak zit de wereld. Die bevindt zich in dat wonderlijk apparaatje, dat altijd aan staat en altijd verbonden is, net zoals jij. Je kunt erdoor op twee plekken tegelijk zijn. Je hoeft je er nooit meer door te vervelen, wachten is geen noodzaak meer. Het komt al met antwoorden terwijl je de vraag nog aan het stellen bent. Het helpt je om alles te weten, maar het is ook het beste middel om weer te kunnen vergeten. Het handelt in voorspelbare uitkomsten en snelle resultaten.
Het aantal doden van de Slag bij Nieuwpoort bleef nog maanden ongewis. Tachtig doden in Bagdad weten we na enkele seconden.
Maar er is een ding dat je smartphone je niet binnen drie seconden vertellen kan. En dat is wie ik ben. Probeer maar. Ik ben vergeten. Google zal je bij het intikken van mijn naam plaatjes laten zien van Rumex patientia, een plant. Wikipedia zal je vertellen dat ik een grote planetoïde ben, ergens tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter.
Dat is allemaal waar, maar ik, Patientia, sta ook voor iets anders: lijdzaamheid of geduld. En dat is precies wat er verloren gaat als je alles onmiddellijk weet. Maanden zonder nieuws van het front, decennia zonder te weten aan welke kant van de geschiedenis we zouden staan, tachtig jaar oorlog zonder een vermoeden van de uitkomst… Dat klinkt als de hel, en dat was het soms ook. Maar wie onzekerheid durft te omarmen, krijg daarvoor iets in de plaats: hoop. Zolang de uitkomst hangende is, zoals ik hier hang te midden van hemel en hel, ontstaat er ruimte om te handelen. En dat is eigenlijk zo slecht nog niet.
Selma Franssen, © Marianne Hommersom
Selma Franssen (1988) volgt het postgraduaat Internationale Onderzoeksjournalistiek en is chef redactie bij Charlie Magazine. Voor Charlie maakte ze onder andere de onderzoeksreeks Relaties Anno Nu en met steun van Fonds Pascal Decroos een reeks over kinderen met een intersekse-conditie. Haar werk verschijnt in De Standaard, De Morgen en VICE Nederland. In 2019 verschijnt haar eerste boek bij uitgeverij Houtekiet.