Margaret Staal-Kropholler (1891-1966) is de geschiedenisboeken in gegaan als de eerste vrouwelijke architect van Nederland. Ze is verantwoordelijk voor woningen in Amsterdam die het straatbeeld nog altijd bepalen. Vandaag treden we in haar voetstappen tijdens een wandeling langs haar meest iconische bouwwerken in Amsterdam. João en Joppe van Museum Het Schip nemen ons mee. Joppe: “Staal- Kropholler ontwikkelde zich in de context van haar tijd, maar wist daarbinnen ook haar eigen stijl te ontwikkelen.”
Tekst: Flor Linckens Foto's: Rachelle Stoffels
De wandeling is onderdeel van een dagvullend programma rondom het leven en werk van de architect en volgt op een lezing door kunsthistoricus en erfgoedbeleidsadviseur Ellen van Kessel. Van Kessel schreef in 1991 samen met Marga Kuperus een boek over het leven van Staal-Kropholler. “Toen dit huis op de Holendrechtstraat gerenoveerd werd, was het boek van Marga en mij net uit. Daardoor was er meer aandacht voor renovatie en werd het huis gered van de sloop.” Architect Marloes van Haaren, die verantwoordelijk was voor de renovatie van het betreffende gebouw, voegt toe: “Er is eigenlijk pas dertig jaar geleden interesse ontstaan voor de Amsterdamse School.” Ze vertelt dat ze tijdens de verbouwing verschillende trappenhuizen heeft samengevoegd. “Later las ik dat jij dat in je boek ook had voorgesteld”. Van Kessel, grappend: “Vrouwen zijn gewoon heel praktisch, haha.”
Rondleider João is gespecialiseerd in sociale geschiedenis: “Belangrijke vrouwen over wie we nu zelden nog iets horen, hebben het maatschappelijk leven zoals we dat nu kennen vormgegeven in deze periode. We moeten niet vergeten welke belangrijke maatschappelijke veranderingen zij teweeggebracht hebben.”
Het begint zachtjes te regenen maar iedereen is druk in gesprek en we vallen als gezelschap op door onze vrolijk gekleurde jassen en paraplu’s. “Dit zou ik meer moeten doen”, merkt een bezoeker op. De wandelaars zien de rondleiding als de ultieme kans om terug te blikken op hun eigen herinneringen. Jan: “Ik heb hier om de hoek op school gezeten dus ik ken de buurt goed. Ik ben vooral benieuwd naar de verhalen die ik nog niet ken.” Tussendoor krijgen we ook verschillende andere architectonische hoogtepunten te zien, zoals de flat die Annie M.G. Schmidt inspireerde toen ze Pluk van de Petteflet schreef.
We vragen Joppe, die werkt als curator bij Museum Het Schip, welk bouwwerk van Staal-Kropholler we verder niet mogen missen in Nederland. “Het atelier van kunstenaar Richard Roland Holst op de Oude Buisse Heide is een bezoek meer dan waard. Of dichterbij: de door Staal-Kropholler ontworpen woonhuizen op de Orteliusstraat in Amsterdam-West.”
Toch is het belangrijk dat we ons Margaret Staal-Kropholler niet te modern en vrijgevochten voorstellen: ze was echt een product van haar tijd. Vrouwen mochten dan wel werken als architect, maar zij hielden zich met name bezig met zaken die pasten bij de genderrollen van de eerste helft van de twintigste eeuw. Staal-Kropholler zag zichzelf als huisvrouw én architect en ontwierp vooral woonhuizen en interieurs in de private sfeer, terwijl haar mannelijke collega’s werkten aan grotere projecten, zoals kantoren en universiteiten in de publieke sfeer. Haar tekeningen waren bijvoorbeeld erg praktisch en waren er vooral op gericht om het leven van huisvrouwen zo efficiënt en comfortabel mogelijk te maken. Desondanks had ze een ontzettend vernieuwende visie op woningbouw en architectuur.
