Zij/Hij op de Dag van de Groninger geschiedenis

Tekst: Femke Knoop
Foto's: Ronald Zijlstra

Bij binnenkomst in de Groninger Archieven valt meteen op hoe druk het er is. In de hal dansen mensen op swingende muziek en ook de stands op de erfgoedmarkt in de studiezaal trekken veel publiek. Op de eerste verdieping is het eerste Groninger vrouwencafé Dikke Trui voor één dag nieuw leven ingeblazen. In tegenstelling tot begin jaren tachtig zijn mannen dit keer ook welkom. Alle stoelen in het café zijn bezet, er zijn alleen nog staplaatsen.

Ruth Ruijgers opent de Dag van de Groninger geschiedenis met een spoken word-performance. Haar optreden gaat over wat het betekent om vrouw te zijn, ‘nu maar ook vroeger. Daar betrek ik feministen uit de geschiedenis bij, zoals Simone de Beauvoir en Emmeline Pankhurst.’ Het thema Zij/Hij spreekt haar aan: ‘Ik voel mij betrokken bij man-vrouw relaties. Ik vind het belangrijk dat daar aandacht voor is en dat mensen niet denken dat de emancipatie al honderd procent klaar is.’

Tijdens flitslezingen presenteren de genomineerden voor de scriptieprijs van de Groninger Geschiedenis hun scripties. Alexandra's vriend is één van de genomineerden: ‘Hij heeft zo ongeveer zijn hele scriptie doorgebracht in de Groninger Archieven, dus ik was wel heel benieuwd hoe het hier zou zijn.’ Dat het thema van de Dag van de Groninger Geschiedenis en de Maand van de Geschiedenis Zij/Hij is, is een verrassing voor haar, ‘maar ik vind het wel goed dat er een balans wordt gezocht tussen het mannelijke en het vrouwelijke perspectief.’ Zij is ook benieuwd naar de rest van het programma: ‘Ik zag dat er ook aandacht is voor vrouwenberoepen, dat lijkt mij ook erg leuk.’

De publieksprijs van de scriptieprijs wordt gewonnen door Elvira Ambrosius, die haar scriptie schreef over twee middeleeuwse getijdenboeken uit Groninger kloosters. Het thema Zij/Hij speelt geen grote rol in haar scriptie, ‘maar wat heel bijzonder was in die getijdenboeken was dat de vrouwen die de boeken overschreven hun naam erin hebben gezet. Dat kan je zien als een vroege vorm van zelfexpressie.’ Eerder liep Elvira stage bij de tentoonstelling over 100 jaar vrouwenkiesrecht in het Groninger Museum. Vrouwenrechten vindt zij dan ook belangrijk: ‘Het gaat over je plaats in de samenleving en ons recht om te stemmen, dat er heel lang niet is geweest.’

Tijdens de Dag van de Groninger geschiedenis is ook aandacht voor vrouwelijke filmmakers. Liefke Knol vertoont haar reportage over kinderen van NSB’ers. ‘Het thema Zij/Hij speelt geen heel grote rol in mijn werk,’ vertelt zij. ‘Ik sta niet op de barricaden.’ Wel vindt Liefke het belangrijk om onderbelichte verhalen te vertellen. ‘Als het over het verzet gaat zijn het heel vaak verhalen over mannen, maar ik heb ook een verhaal over een vrouw die koerierster was. Ik vind het dan heel belangrijk om ook dat verhaal te vertellen. Zo ben ik er wel mee bezig.’

Bas gaat naar de cabaretvoorstelling ‘Voorwaarts!’ van Marieke Klooster en Gabriëlle Glasbeek (voorheen Vrouw Holland) over 100 jaar vrouwenkiesrecht. ‘Ik hou van cabaret en ik vind het onderwerp erg interessant, omdat het helaas actueel blijft. Vrouwenrechten zouden vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat zijn ze nog niet.’ Hij verwacht een voorstelling waar hij om kan lachen, ‘maar waar ook een boodschap in zit. Ik ben heel benieuwd.’

‘Blijft niet hangen, blijft niet staan, want de vrijheid komt eraan. Wijd ons vaandel, het zwelt aan!’ Met dit strijdlied begint de voorstelling ‘Voorwaarts!’ Gabriëlle Glasbeek en Marieke Klooster brengen een ode aan de strijders voor vrouwenkiesrecht en springen moeiteloos van toen en nu en weer terug. Van het openingslied is bijvoorbeeld een hiphopversie gemaakt. Jonge vrouwen van nu, die zich vrijwillig bitch en kech laten noemen – dat zal toch niet de bedoeling zijn geweest van de feministes van vroeger, zo vragen Glasbeek en Klooster zich af.

In de hal wordt ondertussen bekend gemaakt dat Aletta Jacobs de verkiezing van de grootste Groninger aller tijden heeft gewonnen. Het laat zien dat de strijders voor vrouwenkiesrecht, met Jacobs voorop, nog altijd een belangrijke inspiratiebron vormen. Vrouwen mogen dan 100 jaar vrouwenkiesrecht hebben, aandacht voor vrouwenrechten blijft nodig. Dat maken ook de voorstellingen en lezingen tijdens de Dag van de Groninger geschiedenis keer op keer duidelijk.