Museum Bronbeek
UITGESTELD!
Wegens ziekte van de spreker kan deze presentatie op 27 oktober tot onze spijt niet plaatsvinden. Zij is uitgesteld tot een nog te bepalen datum, die bekend gemaakt zal worden via onze social media.
De Javanen moesten daar de plek innemen van de tot slaafgemaakten die in 1873, na een 10-jarige periode van Staatstoezicht, de plantages definitief verlaten hadden. Ze werden geplaatst op de suikerrietplantage Mariënburg, destijds gefinancierd door de Nederlandse Handelsmaatschappij die ook de overtocht naar Suriname betaald had. De Javanen hadden getekend voor een vijfjarig contract. Wie na afloop ervan afzag van hun recht op retourpassage – en dat was de meerderheid – ontving een premie van 100 Surinaamse guldens en een klein stukje grond, en kon zich in de nabijheid van de plantage vestigen als kleine boer.
Tussen 1890 en 1939 werden er in totaal 32.936 Javanen van de ene kolonie in de Oost naar de andere in de West gebracht. Tot 1930 werden de Javanen geronseld als contractarbeider. Op de plantages werkten ze onder een strikt arbeidsregime, waarbij op onder andere werkweigering, ‘luiheid’ en het ongeoorloofd verlaten van de plantage strenge straffen stonden. Na 1930 werden Javanen als ‘vrije arbeider’ geronseld, waarbij ze niet langer individueel, maar in gezinsverband naar Suriname werden overgebracht. Er lagen plannen klaar om hele dorpen naar Suriname over te planten, maar de Tweede Wereldoorlog stak daar een stokje voor.
In de maanden voor het uitroepen van de Onafhankelijkheid van Suriname, 85 jaar na aankomst van de eerste Javanen in Suriname, vertrok een groot deel van de Javaanse Surinamers richting Nederland, het ‘paradijs overzee’. Zij gaven daarmee gehoor aan hun politieke leiders die de Javanen voorhielden dat er in het onafhankelijke Suriname geen plek voor hen zou zijn.
Waarom weten wij in Nederland zo weinig over Javaanse Surinamers, terwijl hun geschiedenis toch een gedeelde geschiedenis is? Hadden de Nederlandse planters en bestuurders het in die tijd niet ‘rechtvaardig’, zelfs ‘humaan’ gevonden om de Javanen die sinds de invoering van het Cultuurstelsel verpauperd en werkloos over het eiland zwierven, van het overbevolkte Java over te plaatsen naar het dunbevolkte Suriname, dan had hun geschiedenis eenvoudigweg geen aanvang genomen. En waarom zijn we nog steeds geneigd om de Nederlandse koloniën in de Oost en in de West voor te stellen als twee van elkaar gescheiden levenssferen, terwijl zij in werkelijkheid zo met elkaar vervlochten waren?
In haar lezing '130 jaar Javaanse migratie. Javaanse Surinamers tussen Oost en West' zal Yvette Kopijn eerst ingaan op de unieke geschiedenis van Javaanse Surinamers, om vervolgens antwoord te geven op deze vragen. Dit zal zij doen aan de hand van de levensverhalen die zij verzamelde in haar boek ‘Stille Passanten’ (KIT Publ. 2008) en voor haar promotieonderzoek naar de levens en ervaringen van drie generaties Javaans-Surinaamse vrouwen.
Deze activiteit is onderdeel van de Week van de koloniale geschiedenis.