Belasting & Douane Museum
Volgend jaar te zien in het Belasting & Douane Museum. Speciaal voor de Maand van de Geschiedenis geven wij in oktober online een voorproefje van de verwachte tentoonstelling Belast koloniaal verleden.
Eind 16de eeuw begon de kleine Republiek der Verenigde Nederlanden de wereld over te varen. Spanje en Portugal hadden lucratieve inkomstenbronnen gevonden en dat wilden de bestuurders van de Republiek ook wel. In 1602 werd de VOC opgericht met als beoogd werkterrein Kaap de Goede Hoop tot Japan. De in 1621 opgerichte WIC richtte zich op West-Afrika en Zuid-Amerika voor goud, ivoor en later slaven. De handel verliep soms vreedzaam, maar meestal niet.
In Azië behaalden Nederlandse kooplieden grote winsten, de handel in het Caraïbisch gebied was veel minder succesvol. Waarom gingen ze er dan toch mee door tot aan het faillissement aan toe? Gekoloniseerde volkeren moesten onevenredig veel belasting betalen, de behandeling was vaak onmenselijk en natuurlijk was er veel verzet in de gekoloniseerde gebieden. De onderdrukking was steeds moeilijker vol te houden en te rechtvaardigen. Uiteindelijk riep Indonesië de onafhankelijkheid uit. Dekolonisatie van de resterende overzeese gebiedsdelen werd een langdurig, complex en pijnlijk proces dat zowel de Nederlandse staat als de voormalige koloniën nog altijd niet hebben afgerond.
14 OKTOBER
ON-LINE EVENT: WEBINAR met Maarten Manse
Speciaal voor de Maand van de Geschiedenis organiseert het Belasting & Douane Museum samen met promovendus aan de Universiteit Leiden Maarten Manse, een webinar. Tijdens dit webinar vertelt Maarten u meer over het koloniale belastingsysteem in Nederlands-Indië. Hierbij besteedt hij aandacht aan de verschillende aspecten van de Nederlandse overheersing, zoals de manieren waarop de Nederlandse kolonisator haar aanwezigheid rechtvaardigde, of waarop lokale Nederlandse bestuurders aansluiting zochten op bestaande structuren en in botsing kwamen met lokale Indonesische bevolkingen.
Maarten’s onderzoek laat zien dat het Nederlands koloniaal belastingsysteem vanaf de jaren 1860 deel uitmaakt van verlichte idealen tot volksverheffing. Nederlandse bestuursambtenaren probeerden het belastingstelsel te moderniseren. Dit vertaalde zich feitelijk naar het hervormen van wat deze ambtenaren zagen als ouderwetse, semi-feodale systemen van dwangarbeid, soms aanverwant aan slavernij, tot centrale, geldelijke belastingheffing.
Doorgaans was vreedzame belastingheffing alleen mogelijk via de medewerking van aanwezige lokale elites die op voordelige manier deelnamen in het koloniaal bestel. Indirect bestuur was een cruciaal aspect van koloniale belastingheffing en van koloniaal bestuur als geheel, maar daarmee liepen ook de voornoemde verlichtingsidealen veelal spaak.
Vaak genoeg mondde belastingheffing uit in afpersing, voortzetting van dwangarbeid en exploitatie wat in combinatie met aanverwante politieke en sociale ontwikkelingen soms leidde tot grootschalige geweldsuitbarstingen. Doorgaans veranderde er voor de Indonesische bevolking niet veel; het systeem van gedwongen arbeid verdween nooit helemaal, en van daadwerkelijke ‘volksverheffing’ was weinig tot geen sprake.
Praktische info
Webinar Belast Verleden
Datum: 14 oktober, 14.30-16.00 uur
Locatie: online vanuit het Belasting & Douane Museum
Gelegenheid tot vragenstellen tijdens en na afloop via chat.
Heeft u belangstelling en wilt u de webinar bijwonen, meldt u dan aan via educatie@bdmuseum.nl. U ontvangt van ons alle details voor de webinar.