Soekarno op Sumatra, 21 juli 1948 / Beeld: collectie ANP
Japanse bezetting
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt en de Duitsers Europa onder de voet lopen, breiden de Japanners hun macht verder uit in Azië. Ze veroveren Nederlands-Indië begin 1942 en op 8 maart van dat jaar is de eeuwenlange koloniale heerschappij van Nederland over Indonesië voorbij. Omdat de Japanners Indonesië onafhankelijkheid beloven werken de Indonesische nationalistische leiders Soekarno en Hatta samen met de Japanse bezetters. De Japanners maken een eind aan de koloniale overheersing, maar veel goeds brengen ze niet. Uiteindelijk hebben alle bevolkingsgroepen het zwaar te verduren onder de Japanse bezetting.
Onafhankelijke republiek Indonesië
Het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 betekent ook het einde van Japanse bezetting in Indonesië. Op 17 augustus 1945 roepen Soekarno en Hatta de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. Nederland erkent deze onafhankelijkheid niet en probeert de macht weer op te eisen. Revolutionaire Indonesische jongeren willen dat koste wat kost voorkomen en er volgt een bloedige strijd.
‘Politionele acties’
Om het gezag te herstellen stuurt Nederland tienduizenden soldaten. Op 21 juli 1947 start de eerste zogenoemde ‘politionele’ actie. Een woord dat de Nederlandse regering bedenkt om het minder op een echte oorlog te laten lijken. De strijd gaat van beide kanten gepaard met extreem geweld, maar van Nederlandse kant op veel grotere schaal. Onder druk van de VN komt er op 5 augustus 1947 een wapenstilstand. Nieuwe onderhandelingen leveren echter niets op en de strijd gaat verder. Op 19 december 1948 start Nederland de zogenoemde tweede ‘politionele’ actie.
Nederlandse militairen tijdens de tweede ‘politionele’ actie in Oost-Java, 20 december 1948. Beeld: Nationaal Archief/Fotocollectie Dienst voor Legercontacten Indonesië.
Pas op 27 december 1949 komt er onder druk van de VN een einde aan de 4 jaar durende dodelijke strijd. Nederland erkent de Indonesische onafhankelijkheid en Soekarno wordt de eerste president van de Republiek Indonesië. Deze bloedige onafhankelijkheidsoorlog kost zeker 5.000 Nederlandse militairen en zeker 100.000 Indonesiërs het leven.
Meer weten over de koloniale geschiedenis van Indonesië en de rol die Nederland daarin speelde? Bekijk de hele serie op NPO Kennis.
