Wat hebben we te danken aan Napoleon?

Onder het bewind van Napoleon krijgt Frankrijk aan het begin van de negentiende eeuw een groot deel van Europa in handen, waaronder het huidige Nederland en België. Nederland komt in 1806 onder bestuur te staan van Lodewijk Napoleon Bonaparte, de jongere broer van keizer Napoleon. Verschillende landen proberen samen de strijd met de grootmacht Frankrijk aan te gaan. Maar de coalities verliezen vaak. Dit komt deels door het tactisch inzicht van Napoleon, maar ook door de dienstplicht die hij bedenkt en invoert.

De Franse bezetting heeft Nederland blijvend veranderd. Van grote betekenis is geweest dat hij in de gebieden waarover hij macht uitoefent, het bestuur en de rechtspraak moderniseert. Ook voert hij nieuwe maten en gewichten in: de meter en de (kilo)gram. Bovendien wordt er een burgerlijke stand geïntroduceerd, waardoor iedereen verplicht een familienaam moet aannemen.

De Nederlanders reageren verdeeld op al deze vernieuwingen. Sommigen vinden bijvoorbeeld de Code Napoleon, het Franse burgerlijk recht, een enorme verbetering ten opzichte van het eigen lokale recht. Het nieuwe wetboek schept tenslotte een rechtstaat waarin alle onderdanen gelijk zijn voor de wet, en waarin de rechtspraak openbaar is. Tegenstanders vinden dat Napoleon geen rekening houdt met de verschillende lokale gewoonten en afspraken. Invoering van de dienstplicht leidt eveneens tot weerstand, zeker wanneer de vraag naar soldaten door de almaar voortdurende oorlogen toeneemt.

Na de val van Napoleon denkt echter niemand erover om de Napoleontische veranderingen weer ongedaan te maken. Zo blijft de Code Napoleon bestaan, net als veel andere moderniseringen – de meter, kilo en liter, het rechts rijden, veel Nederlandse achternamen en het idee van een belastingstelsel.

Meer over het leven van Napoleon en zijn ondergang, ontdek je in deze longread van NPO Kennis.