De Romeinse Limes is de grens van het enorme Romeinse Rijk, die tweeduizend jaar geleden ook in ons gebied liep. De grens werd gevormd door de oude Rijnloop. Heeft die oudste grens van ‘Nederland’, gemarkeerd door een van de grootste beschavingen in de wereldgeschiedenis, voor een gelukkig bestaan gezorgd? Wat weten we eigenlijk van de gelukszoekers in die tijd? Daarover valt meer te zeggen dan in eerste instantie lijkt. Hoe zag die grens eruit en de samenleving die daaromheen ontstond?
De Meern 1 in Castellum Hoge Woerd
Alle rechten voorbehouden
De Rijn was niet alleen een grens, maar ook een belangrijke transportroute, op weg naar het te veroveren Brittannië. Voorraden werden per boot aan- en afgevoerd. Langs de Rijn verrezen forten- castella- en wachttorens, eerste van hout, later van steen. Dorpjes- vica- werden gesticht om de legerkampen in goederen en diensten te voorzien. De Romeinen brachten geldverkeer, handel, technische kennis en kunde naar dit gebied, waardoor een economische boeiperiode ontstond. Bijna vier eeuwen is deze grens onafgebroken en in relatieve vrede gebruikt, de zogeheten ‘Pax Romana’. De limes was, zeker in ons gebied, geen ondoorlaatbare ‘Berlijnse’ muur, zoals weleens wordt gedacht. Het fungeerde eerder als een afbakening van het Romeins territorium, een symbolische grens. Inheems Germaans-Keltische volkeren leefden naast hultroepen uit de Balkan en mediterraanse soldaten. De legereenheden kwamen overal vandaan en werden over het gehele Romeinse Rijk uitgezonden. Het leven rond de limes had dus een zekere welvaart voortgebracht en voor het overgrote deel was er vrede en veiligheid in dit gebied. Belangrijke voorwaarden zou je kunnen zeggen, om een gelukkig bestaan op te kunnen bouwen. Tuurlijk, de Romeinen bevochten hun ‘vrede’, zoals zoveel volkeren in die tijd geen lieverdjes waren. Maar in historisch perspectief geplaatst, hadden inheems stammen vaak meer te vrezen voor de ‘buurstammen’ dan voor de Romeinen.
De Romeinse Limes als archeologische schat
De grens, als een lint van archeologische resten, ligt nog grotendeels verborgen in de bodem, maar er iets steeds meer zichtbaar en beleefbaar gemaakt. Sporen van de oude rijksgrens zijn te vinden in onder meer museale collecties, themaparken en markeringen in het landschap en in steden. Funderingen van forten, wachttorens, kades, havens, badhuizen en voorraadschuren zijn gevonden. Er zijn delen van de limesweg opgegraven en maar liefst 22 schepen zijn geborgen. Al die schatten zijn ooit ontdekt, lange tijd geleden of vrij recent, door een gelukkige vinder. En beetje bij beetje is de kennis over de Romeinse Limes en de zone eromheen naar boven gekomen en door ons te bewonderen. Nieuwsgierig naar de Limes en Romeinse tijd in Nederland? Ga naar Activiteiten Geluk langs de Romeinse Limes om meer over bijzondere (geluks)vondsten te weten te komen.
Castellum Fectio bij Bunnik
Romeinse vondst
Activiteiten Geluk langs de Romeinse Limes
Dankzij decennia lang onderzoek en archeologische opgravingen kunnen we de Romeinse Limes op veel manieren en plekken (her)ontdekken. De prachtige vondsten en bijzondere verhalen vind je terug in de vele musea en parken langs de Limes. Zo weten we van het bestaan van enkele tempels, waar de Romeinen hun geluk kwamen zoeken. Zoals de Fortunatempel in Nijmegen. Fortuna is de godin van geluk en voorspoed, en van dat Latijnse woord komt ons woord ‘fortuin’ vandaan. Als geluk bij een ongeluk ontdekte men in Elst tijdens de WOII onder de verwoeste Grote Kerk in Elst de fundamenten van twee Romeinse tempels aan, waarvan de ‘jongste’ één van de grootste Romeinse tempels boven de Alpen bleek te zijn. Speciaal voor de Maand van de Geschiedenis zijn de tempels onder de Grote Kerk in het weekend van 14 en 15 oktober te bezoeken, op verschillende tijden tussen 13.30- 16.30. Reserveren is absoluut noodzakelijk vanwege de beperkte toegangsmogelijkheden. Klik hier om direct naar de opgave-pagina te gaan.
Tempel Elst
Natuurlijk is er nog meer te beleven langs, boven en onder de Romeinse Limes. Geld maakt niet gelukkig is het gezegde. Maar maakt het leven wel een stuk makkelijker, ook in de Romeinse tijd! Ervaar bijvoorbeeld de weelde in het Romeinse rijk tijdens de fietstocht Luxe achter de Limes langs ‘het Wassenaar’ van Nijmegen, waar rijke Romeinen hun villa’s bouwden. Of bekijk de Romeinse muntschatten in tal van musea, want het geldverkeer dat de Romeinen hier introduceerden, droeg bij aan de levendige handel en welvaart van dit gebied. Romeinse soldaten hielden ook wel van een geluksspelletje, zoals het Molenspel, dobbelen en Tangram. Kijk in het volledige aanbod waar je deze spellen kan doen, waar je kunt fietsen en wandelen langs de Limes of een leuke lezing kunt bijwonen of op www.romeinselimes.nl voor veel meer!
Luxe villa die bij Wijchen Tienakker stond
Romeinse Molenspel en tangram
Romeinse muntschat Rijksmuseum van Oudheden
Canonvenster
De Romeinse Limes maakt onderdeel uit van één van de 50 canonvensters. Tijdens de Maand lanceert Stichting Romeinse Limes Nederland met diverse partners en gesteund door fondsen een onderwijsplatform over de Romeinse tijd in Nederland, met de Romeinse Limes als venster naar vier eeuwen geschiedenis.
De delen van de Romeinse Limes in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland staan op de Werelderfgoedlijst. Nederland en Duitsland dragen de Nedergermaanse Limes, die langs de Rijnloop liep, voor als Werelderfgoed. Hij staat op de voorlopige lijst, met een beoogde toelating in 2021. Voor meer informatie kijk op www.limeswerelderfgoed.nl
Schooltv
Het Klokhuis besteedde een uitzending rondom de canonvenster Romeinse Limes en rekruteerde Mustafa als Romeinse legionair.
De leukste geschiedenistips
De mooiste artikelen, winacties, uittips en meer over geschiedenis in je mailbox ontvangen?
