Aan het einde van de achttiende eeuw woedde er een burgeroorlog in Nederland. Patriotten, die zich tegen de corrupte regentenkliek van stadhouder Willem V hadden gekeerd, eisten invloed op het bestuur. In 1795 grepen ze, met behulp van een Frans leger, de macht in ons land. Willem V vluchtte naar Engeland en ons land heette voortaan de Bataafse Republiek. In Naarden werden de Fransen aanvankelijk als bevrijders ontvangen. Deze gastvrije houding zou ze op termijn duur komen te staan, toen de Franse keizer Napoleon Bonaparte in 1806 besloot om de Bataafse Republiek op te heffen en in 1810 Nederland definitief bij Frankrijk in te lijven.
Boeren moesten paarden en wagens afstaan aan de Franse troepen en de Naardense textielindustrie raakte in verval. Een derde van de bevolking was uit de vesting vertrokken en van de overgebleven burgers was bijna de helft armlastig. Ook het onderhoud aan de vestingwerken lag nagenoeg stil. Dat weerhield Napoleon er niet van om in 1811 tijdens een inspectiebezoek aan Naarden zijn tevredenheid over de vesting te uiten. Napoleons heerschappij zou echter niet lang meer duren. Twee jaar later werd zijn leger bij Leipzig verslagen. De Fransen trokken zich terug en in het onafhankelijke Nederland groeide de roep om Oranje. Op 30 november 1813 keerde prins Willem Frederik van Oranje, zoon van stadhouder Willem V, terug naar ons land om de kroon te accepteren.
Pieter Gerardus van Os, ‘Kazematten voor Naarden’, 1813. Het originele schilderij bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum. Het Nederlands Vestingmuseum bezit replica’s van Van Os’ schilderijen.
De vesting belegerd
In sommige Gooise dorpen waren al verwachtingsvol de Oranjevlaggen uitgehangen voor de nieuwe koning, maar niet in Naarden. Onder leiding van baron Quétard de la Porte was een Frans garnizoen van ruim 2.000 man in de vesting gelegerd, dat hardnekkig verzet bleef bieden. Ze zouden er nog maandenlang blijven zitten, wachtend op een ontzetting door het Franse leger, die nooit zou komen. Buiten de vestingstad vormde luitenant-generaal Cornelis Kraijenhoff een korps, dat met behulp van Pruisen, kozakken, Amsterdamse schutterij en Gooise boerenlandstorm de vesting omsingelde. Hij zorgde ervoor dat tijdens de strenge winter van januari 1814 de wateren rondom Naarden ijsvrij bleven, zodat de Fransen niet over de bevroren vlaktes konden oprukken naar Amsterdam.
In dit artikel van Oneindig Noord-Holland lees je alles over het beleg van Naarden en de inhoud van het clandestiene briefje. Kijk ook eens op de website van het Vestingmuseum in Naarden.
Beeldcredit: Pieter Gerardus van Os, ‘De halve maan voor Naarden bij het beleg’, april 1814. Het originele schilderij bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum. Het Nederlands Vestingmuseum bezit replica’s van Van Os’ schilderijen.