Beeldvorming, framing, misleiding en waarheidsvinding zijn van alle tijden. Onze voorouders moesten al op zoek naar de feiten tussen de fabels. Romeinse keizers lieten zich liever afbeelden als jonge god dan met een natuurgetrouw portret. De vroege pausen gebruikten een flinke portie propaganda om gewelddadige kruistochten te rechtvaardigen. Jeanne d’Arc vermomde zich als man om het Franse leger naar een overwinning te kunnen leiden. Een aantal multinationals stelde jarenlang alles in het werk om de schade die sigaretten of dieselauto’s aanrichten verborgen te houden. En sommigen menen zeker te weten dat de maanlanding, de aanslagen van 11 september 2001 en de coronapandemie het resultaat zijn van boosaardige complotten. Misleiding en bedrog zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de mens.
Ook ons beeld van de geschiedenis zelf verandert continu, op de deining van de tijdgeest en gedreven door voortschrijdend inzicht. Waar de VOC ooit stond voor daadkracht of een sterke handelsgeest, is deze een symbool geworden van misdaden tegen de menselijkheid. Zij die ooit als helden op sokkels werden geplaatst, worden nu als schurken van hun voetstuk getrokken.
In een tijd waarin de waarheid ergens in het midden ligt, het verschil tussen mening en feit vertroebelt en ‘factchecker’ een beroep is, gaan we in oktober op zoek naar het schemergebied tussen feit en fictie.
Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2024 is ‘Echt nep’.