‘Gij weet dat de bevrijding voor de deur staat’, klinkt het bericht van Radio Oranje op zondagavond 3 september 1944 uit de luidsprekers. Geallieerde troepen zijn zojuist Brussel binnengetrokken en in Londen volgen medewerkers van het Nederlandse Bureau Inlichtingen de ontwikkelingen op de voet. Medewerkers van Radio Oranje H. J. van de Broek en L. de Jong besluiten dat de avonduitzending van Radio Oranje moet worden aangepast. Koningin Wilhelmina heeft -gezien de snelle opmars van de geallieerden- besloten dat Prins Bernhard bevelhebber der Nederlandse Strijdkrachten wordt onder het Opperbevel van generaal Eisenhouwer. Zowel Prins Bernhard als generaal Eisenhouwer verzoeken de Nederlanders via de radio terughoudend en voorzichtig te zijn. Maar de bevrijding lijkt aanstaande.
Op maandag 4 september wordt Antwerpen bevrijd en het Duitse leger zou zich in staat van ontbinding bevinden. Radio Oranje meldt om kwart over acht ’s avonds: ‘…wij delen de vreugde van onze Belgische landgenoten. De bevrijding van België is een belofte van de spoedige bevrijding van Nederland.’ Later op de avond kruipt minister-president P.S. Gerbrandy achter de microfoon van Radio Oranje. Als hij voorafgaand aan de uitzending de ontwerptekst onder ogen krijgt, verandert hij de eerste zin. Het woord “naderen” verandert hij in “overschreden hebben”. H.J. van den Broek is verbaasd, maar Gerbrandy toont geen spoor van twijfel: ‘We hebben inlichtingen van onze eigen mensen. Voor alle zekerheid hebben we ze vergeleken met die van de Engelsen en ze kloppen precies.’ Gerbrandy spreekt het Nederlandse volk toe: ‘Nu de geallieerde legers in hun onweerstaanbare opmars de Nederlandse grens overschreden hebben, wil ik u, uit naam van ons allen, hartelijk welkom toeroepen op onze vaderlandse bodem.’ BBC Home Service neemt het bericht over en zendt ’s avonds laat het volgende bericht uit: ‘This is BBC Home service. Another good news, the allies have just crossed the Dutch frontier…’.
In eerste instantie is niet duidelijk waar de geallieerden de grens overschreden hebben, maar Gerbrandy maakt in de radiotoespraak van kwart voor twaalf ’s avonds duidelijk dat Breda bevrijd is. In Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, Utrecht, Assen, Groningen en uiteraard Breda is de vreugde enorm.
Lees het artikel en bekijk de uitzending op de website van Andere Tijden.
