Zolang we ons kunnen herinneren, proberen we in onze drang tot vooruitgang en een beter bestaan de natuur te beteugelen. Van wilde honden en katten maakten we trouwe huisdieren en we houden dieren als vee. We bewerken granen en gewassen voor een betere oogst. We leggen dijken en kanalen aan om het water de baas te blijven en het land optimaal te benutten. Onze brandstof halen we uit hout, kolen, gas en aardolie. Met de industrialisatie namen productie, consumptie en bevolkingsgroei in ongekend tempo toe. Niet alleen om in leven te blijven, maar ook om onze dagen zo comfortabel mogelijk te slijten, hebben we de planeet sindsdien steeds hogere eisen opgelegd. Voortuinen zien we het liefst strak en recht, betegeld en vrij van ‘onkruid’. Als we een boswandeling maken, verwachten we afgebakende paden en wegwijzerpaddenstoelen.
Maar hoe houdbaar is onze relatie met de wereld om ons heen? En kan het ook anders? Sinds de verschijning van het beroemde rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome in 1972, dienen deze vragen zich steeds vaker en steeds dringender aan. Wetenschappers luidden in dit rapport de noodklok: als ons consumptiepatroon niet snel zou veranderen, zouden honger, uitputting van essentiële grondstoffen en milieuvervuiling onze toekomst tekenen. Het rapport deed de internationale gemeenschap schudden op haar grondvesten en maakte diepe indruk.
Ruim vijftig jaar later lijken er echter meer vragen bijgekomen dan dat er beantwoord zijn. Want wie heeft er eigenlijk meer recht op het land, de zee, de lucht en de natuurlijke grondstoffen? De mens of de wolf? De diepzeemijnbouw op zoek naar mineralen voor accu’s of het leven op de bodem van de oceaan? En zijn wij, de mensheid, nu eigenlijk een onderdeel van de natuur of staan we erboven? Kortom: zijn wij natuur, of bestaat de natuur voor ons gewin?
In een tijd waarin de verhoudingen tussen mens en planeet op scherp staan, duiken wij de geschiedenis in. We werpen licht op de ontwikkeling van onze omgang met de natuur en ons beeld ervan door de jaren heen.
Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2025 is ‘Natuurlijk’.